Deneysel Olmayan (Betimsel) Yöntemler

Bir olayın, olgunun ya da davranışın belirli bir amaca yönelik olarak incelenmesi ve bu inceleme sonucunda elde edilen bilgilerin kaydedilmesi sürecidir. İkiye ayrılır:

• Kontrollü (Laboratuar) Gözlem
• Doğal Gözlem

bilgi toplamak amacıyla iki veya daha fazla kişi arasında yapılan, genellikle soru-cevap şeklinde ilerleyen planlı bir iletişim sürecidir. Üçe ayrılır:

• Yapılandırılmış Görüşme: Sorular önceden hazırlanmış ve belirli bir sıraya göre sorulur.
• Yarı Yapılandırılmış Görüşme: Önceden belirlenmiş bazı sorular vardır ancak görüşme sırasında yeni sorular eklenebilir
• Yapılandırılmamış (Serbest) Görüşme: Doğal bir sohbet şeklindedir. Sorular ve görüşme akışı esnektir. Katılımcının yanıtlarına göre yeni sorular eklenebilir.

Bir olay, olgu, kişi veya grup gibi belirli bir "örneği" derinlemesine analiz etmek için kullanılan nitel bir araştırma yöntemidir. Araştırma konusu sadece bir kişi ya da kurum üzerinde incelenir. Üçe ayrılır:

• Açıklayıcı Vaka İncelemesi: Belirli bir durum veya olayın neden meydana geldiğini açıklamayı amaçlar.
• Keşfedici Vaka İncelemesi: Yeni bir araştırma alanını tanımak ve anlamak amacıyla yapılır; gelecekteki araştırmalar için hipotezler veya araştırma soruları belirler.
• Tanımlayıcı Vaka İncelemesi: Belirli bir durum veya olayın ne olduğunu ve nasıl meydana geldiğini detaylı bir şekilde tanımlamayı amaçlar.

Bireylerin belirli bir konu hakkındaki görüşlerini, düşüncelerini, tutumlarını, bilgi seviyelerini veya deneyimlerini ölçmek için yaygın olarak kullanılan bir veri toplama yöntemidir.

Bir topluluğun ya da kültürel grubun yaşam biçimini, davranışlarını, geleneklerini, değerlerini ve inançlarını derinlemesine incelemeyi amaçlayan bir nitel araştırma yöntemidir.

Deneysel Yöntemler

Bir hipotezi test etmek amacıyla belirli değişkenlerin kontrollü bir ortamda manipüle edildiği ve bu değişikliklerin diğer değişkenler üzerindeki etkilerinin incelendiği araştırma yöntemleridir. Deneysel yöntemlerde üç değişken bulunur:

• Bağımsız Değişken: Araştırmacının manipüle ettiği ya da değiştirdiği değişkendir.
• Bağımlı Değişken: Bağımsız değişkenin manipülasyonundan etkilenen ve ölçülen değişkendir. Bağımsız değişkendeki değişimlere tepki verir.
• Kontrol Değişkeni: Araştırmanın doğru sonuçlar vermesini sağlamak amacıyla araştırmacının sabit tuttuğu değişkendir.

Örnek 1: Okul öncesi eğitimin, çocukların zihinsel gelişimi üzerindeki etkisinin araştırılması.

• Deney Grubu: Okul Öncesi Eğitim verilen öğrenciler
• Kontrol Grubu: Okul öncesi eğitim verilmeyen öğrenciler
• Bağımsız Değişken: Okul Öncesi Eğitim
• Bağımlı Değişken: Zeka Puanı
• Kontrol Değişkeni: Okul Öncesi Eğitim Almayan Öğrenciler

Örnek 2: Fiziksel egzersizin yetişkinlerde stres düzeyi üzerindeki etkisinin araştırılması.

• Deney Grubu: Düzenli fiziksel egzersiz programına katılan yetişkinler.
• Kontrol Grubu: Fiziksel egzersiz yapmayan yetişkinler.
• Bağımsız Değişken: Fiziksel egzersiz (egzersiz yapma durumu).
• Bağımlı Değişken: Stres düzeyi (katılımcıların belirli bir dönemdeki stres seviyeleri).
• Kontrol Değişkeni: Katılımcıların uyku düzenleri ve diyet alışkanlıkları.

İstatistiksel Yöntemler

1 ile -1 arasında bir değerdir. Olumlu ilişki (her ikisi de artıyorsa) 0-1 arası, negatif ilişki (biri artarken diğeri azalıyorsa) -1 - 0 arası ve 0 ilişkisizliği ifade eder.

NOT: Deneysel çalışmalar değişkenler arasında neden – sonuç bulur. İlişkisel yöntem ise değişkenler arası ilişki olup olmadığına bakar.

Gelişimsel Yöntemler

• Kesitsel, aynı anda farklı yaşlardaki bireyler incelenir.
• Boylamsal, aynı bireylerin farklı zamanlarda tekrar tekrar incelenmesi ile.
• Sırasal, Kesitsel ve Boylamsal bir arada kullanılır. Yani farklı yaş gruplarındaki bireyler yıllar boyunca tekrar tekrar incelenir.

Konusuna Göre Araştırmalar

• Normatif, bireylerin ortak yönlerini dikkate alarak yapılan araştırmalar.
• İdiyografik, bireysel farklılıkların da dikkate alındığı araştırma yöntemleri.