Öğrenilmemiş Davranışlar

Öğrenilmemiş davranışlar, doğuştan gelen ve organizmanın çevresine tepkisi olarak ortaya çıkan, genellikle genetik olarak kodlanmış davranışlardır. Bu davranışlar, öğrenme veya deneyim gerektirmez; doğrudan biyolojik mekanizmalarla ilişkilidir.

• Refleks: Organizmanın, belirli bir uyaran karşısında istemsiz olarak gösterdiği tepkiyi ifade eder. Bu tepkiler, genellikle hızlı ve otomatik olup, çevresel değişimlere hızla uyum sağlamak için gereklidir. Örneğin, ışıkta gözbebeğinin küçülmesi, aşırı ısıya dokununca elin geri çekilmesi gibi tepkiler reflekslere örnektir.
• İçgüdüsel Davranışlar: Bu davranışlar, türün hayatta kalmasını sağlamak için organizmada doğuştan var olan ve genetik olarak programlanmış davranışlardır. Örneğin, bir kuşun uçma içgüdüsü ya da bazı hayvanların yavrularını koruma içgüdüsü gibi davranışlar içgüdüseldir.

Bu tür davranışlar, organizmanın içinde bulunduğu geçici bir durum ya da dışsal etkiler nedeniyle ortaya çıkar. Bu davranışlar genellikle kalıcı değildir ve sadece belirli bir koşul altında gözlemlenir. Örneğin, yüksek ateşle hastalanan bir kişinin sayıklamaları, alkol alan birinin sersem davranışları veya kan kaybı nedeniyle vücudun üşümesi gibi durumlar geçici davranışlardır. Bu davranışlar, organizmanın biyolojik ya da fiziksel durumuna bağlı olarak ortaya çıkar.

Bu davranışlar, organizmanın fiziksel ya da nörolojik olgunlaşması sonucu ortaya çıkar. Yürümek, dik durmak, ses çıkarmak gibi davranışlar, genetik ve biyolojik gelişim süreçlerinin doğal bir sonucudur. Aynı zamanda sakatlanma sonucu gelişen belirli davranışlar da bu grupta yer alabilir, örneğin bir kişinin sakatlık nedeniyle yavaş hareket etmesi veya fiziksel kısıtlamalarına göre farklı davranışlar sergilemesi.

Öğrenilmiş Davranışlar

Öğrenilmiş davranışlar, organizmanın çevresiyle etkileşim, tekrar ya da yaşantı yoluyla kazandığı davranışlardır. Bu davranışlar genellikle kalıcı olup, çevreden gelen geri bildirimlere, eğitimlere veya deneyimlere bağlı olarak gelişir.

Öğrenilmiş davranışlar, bireyin çevresiyle etkileşim sonucu edindiği, bilinçli veya bilinçsiz şekilde gelişen davranış değişiklikleridir. Bu tür davranışlar, çeşitli şekillerde kazanılabilir: deneyim, gözlem, taklit, alıştırma veya öğretim yoluyla. Bu davranışlar öğrenildikçe, genellikle kalıcı izler bırakır.

İstendik davranışlar, belirli bir hedefe yönelik olarak bireylerin eğitilmesiyle kazandıkları davranışlardır. Bu tür davranışlar, belirli bir amacı gerçekleştirmek için yapılan planlı bir eğitim sürecinin sonucudur. Örneğin, bir çocuğun okuma yazma öğrenmesi, bir çalışanın belirli iş becerilerini kazanması veya bir sporcunun özel bir teknik öğrenmesi istendik davranışlar olarak sayılabilir.

İstenmedik davranışlar, eğitim veya öğretim süreci sırasında, istenilen davranışların tam tersi olarak gelişen ve genellikle olumsuz sonuçlar doğuran davranışlardır. Bu tür davranışlar, eğitimin yanlış ya da eksik uygulanmasından veya çevresel faktörlerin etkisinden kaynaklanabilir. Örneğin, bir öğrenciye ödül vererek yapılan davranış pekiştirme, bazen yalnızca ödül almayı amaçlayan istenmeyen davranışların gelişmesine yol açabilir.

• Öğrenilmemiş davranışlar doğuştan gelen, biyolojik ve fizyolojik süreçlerin bir ürünü olarak ortaya çıkar ve öğrenme gerektirmez.
• Öğrenilmiş davranışlar çevresel etkileşimler, deneyimler veya eğitim yoluyla kazanılır ve bu davranışlar kalıcıdır. İstendik davranışlar, eğitimle istenilen şekilde gelişen davranışlarken, istenmedik davranışlar eğitim süreçlerinin olumsuz sonuçlarıdır.